Onkoloji Hemşireliği

Onkoloji Hemşireliği, Kanserden korunma, Erken tanı ve tedavi, Rehabilitasyon ve palyasyon aşamalarında; Birey ve ailenin en üst düzeyde işlevlerini sürdürme yaşam kalitesini artırmaya yönelik fiziksel, psikolojik, sosyal ve spritüel boyutlarıyla /bütüncül yaklaşımla bakımı planlama, uygulama ve değerlendirmeden sorumlu özel dal hemşiresidir. 

Onkoloji Hemşireliği Uygulama Alanları  

• Prevantif onkoloji üniteleri :Risk tanılama, eğitim
• Klinikler:Cerrahi, yüksek doz kemoterapi, destek bakım, palyatif bakım
• Ayaktan tedavi üniteleri:kemoterapi, radyoterapi, destek tedavi ve bakım 
• Evde bakım:kemoterapi, destek tedavi ve bakım, bakımverici eğitimi Hospis/palyatif bakım Ağrı, beslenme, rahatlık

Onkoloji Hemşiresinin Rolleri 

JCI, ANA ve ONS onkoloji hemşiresinin rol ve sorumluluklarını tanımlarken; hastalığın tanı, evre, bölgesini iyi bilerek kanserden korunma ve tanılama aşamasından, rehabilitasyon ve sürekli bakım / yaşam sonu bakım aşamasına kadar hastalığın tüm süreçlerinde diğer sağlık personeliyle multidisipliner yaklaşım içinde çalışması gerektiğini vurgulamıştır. 

1. Bakım Verici; Onkoloji hemşiresinin temel işlevi bakımdır. Bu işlevini yerine getirirken birey merkezli çalışır. Kanserli bireyler ve aileleri için var olan kanıtlar ve uygulama sonuçları doğrultusunda; kanıta dayalı, güncel ve teori temelli bakım sunar. 

2. Koordinasyon Sağlayıcı; Açık ve uygun iletişim, etkili hemşirelik uygulamalarının temelidir. Hemşire, birey-aile-sağlık ekibi arasında koordinasyonu etkili iletişim ile sağlar. Kanserli bireylerin bakımının sürdürülmesi öncelikli olmak üzere tüm sorumluluklarını yerine getirirken bilgisini, becerisini ve zamanını iyi planlar ve değerlendirir. 

3. Rehberlik ve Danışmanlık; Onkoloji hemşiresi, kanserli bireylere ve ailelerine kanser hastalığı ve sağlık bakım sistemleri ile ilgili; tanı aşamasından başlamak üzere, tedavi, bakım sürecinde ve günlük yaşantısına geri döndüğünde bakımın sürdürülmesi, hastalık süreci ile başetme ve yeni yaşama uyum sağlama konusunda danışmanlık sağlar. 

4. Eğitici; Onkoloji hemşiresi, hastanın, ailesinin, sağlık profesyonelleri ve/veya toplumun öğrenme gereksinimlerini tanılar, eğitim aktiviteleri planlar, uygular ve değerlendirir. Onkoloji alanında çalışacak meslek adayları ve mensuplarının da eğitiminden sorumludur. 

5. Araştırmacı; Onkoloji hemşireliğindeki güncel araştırılabilir problemleri tanımlar, bu konuda araştırmalar yapar, sonuçları bilimsel platformda paylaşır. Alanı ile ilgili kanıt temelli yapılan çalışmalardan elde ettiği sonuçları kliniğe yansıtır. 

6. Yönetici; Bir yönetici olarak fonksiyon gören onkoloji hemşiresi; hasta ve /veya topluma kaliteli bakım sağlayan ve profesyonel hemşirelik uygulamalarını geliştiren bir çevre yaratmak için yönetim teorilerini kullanır.

7. Profesyonel Gelişim; Onkoloji hemşiresi, bireysel profesyonel gelişimi ve devamlı eğitimi için sorumluluk duyar ve diğer sağlık profesyonellerine rol model olarak hizmet eder. Lisansüstü eğitim programında yer alır, sürekli eğitimde kişisel ve profesyonel gelişime yardımcı olmak üzere deneyimlerini, uzmanlıklarını ve düşüncelerini paylaşmak üzere koçluk yapar. 

8. Etik; Onkoloji hemşiresi uygulamalarında etik karar verme sürecinde etik kodları dikkate alır, etik ikilem durumunda etik davranışa yönlendiren temel değerleri (özgecilik, insan onuru, eşitlik, adalet, doğruluk, özgürlük, estetik) gözönünde bulundurur. 

9. Yasal Konular; Onkoloji hemşiresi ilgili ulusal ve uluslararası yasal düzenlemeleri bilir ve uygulamalarına aktarır. 

10. Kalite Değerlendirme; Onkoloji hemşiresi uygulamaların kalitesini artırma yönünde davranır ve verilen hizmeti değerlendirir. Hizmeti daha üst seviyeye çıkaracak çalışmalarda bulunur 

11. Sağlık-Bakım Politikaları Geliştirme; Onkoloji hemşireliği, sağlık bakım politikalarını belirlemek ve sağlık bakımını geliştirmek için bir mekanizma olarak politik süreçlerde yer alır.

Onkoloji Hemşiresinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları 

1. Hemşirelik Bakımı: 

• Kanserli birey ve ailesinin yaşam kalitesini geliştirmek için semptom yönetimi ve destek bakımı sağlar. 
• Kanser tanısı almış birey ve ailesini sistematik olarak değerlendirir, sağlık sorunlarını ve önceliklerini belirler.
•  Çalışma ortamının risklerini değerlendirir ve standartlara uygun önlem alır. 
• Diğer ekip üyelerini çalışma ortamının risklerine karşı bilgilendirir ve rehberlik eder, çalışma ortamının (antineoplastik ajanların) risklerine yönelik ortamı ve ekipmanı standartlara göre düzenler ve temin eder.
• Yapılacak tedavinin türüne göre tedavi öncesi bireyi değerlendirir. Normalden sapma durumlarda doktoruna bilgi verir.
• Onkoloji hemşireliği ile ilgili bakım ilkeleri, yöntemleri ve ürünler konusundaki gelişmeleri takip ederek bilgisini güncelleştirir ve uygulamaya aktarır. 
• Kemoterapi uygulamadan önce ilaç almayı engelleyecek durumlar (infeksiyon, kilo kaybı, toksisite, ilaçların yan etkisi vb.) yönünden hastayı değerlendirir. Kemoterapi alması planlanan hastanın kemoterapi protokolünün uygunluğunu (doz, ilaç veriliş yolu, tedavi şeması vb.) değerlendirir ve hastaya bilgi verir. 
• Antineoplastik ilaç uygulanan hastaların vücut sıvıları ve atıklarına maruz kalınabilecek her türlü işlemde koruyucu önlemleri alır ve alınmasını sağlar. 
• Hazırlanan ilacın adını, dozunu, hazırlanma saatini yazarak ilacın üzerine etiketler.

 2.Tıbbi tanı ve tedavi planının uygulanmasına katılma: 

• 2.1.Kemoterapi ve Biyoterapi; 
• Birey ve aileye, uygulanması planlanan kemoterapi/biyoterapi protokolü, potansiyel yan etkilerine ilişkin özbakım önlemleri ve antiemetik şeması gibi konularda uygun öğretim planı yapar, uygular ve değerlendirir. 
•  Birey ve yakınlarının hastalık, tanı ve tedavi seçenekleri ile bakım konusunda sorularını yanıtlar, gerekli durumlarda hekime yönlendirir. 
• Kemoterapi/biyoterapiden önce, bireye psikolojik destek sağlar ve/veya psikolojik destek alması için yönlendirir. 
• Kurumunda, kemoterapi/biyoterapiye bağlı yan etkilerin önlenmesi ve kontrolüne yönelik bakım standartlarını geliştirir, geliştirilmesini sağlar. Hasta ve hasta yakınlarını geliştirilen standartların kullanılması konusunda eğitir. 
• Kemoterapi öncesi bireyi sistematik olarak değerlendirir; kapsamlı öykü alır ve fizik değerlendirme yaparak objektif ve subjektif verileri elde eder. 
•  Tedavi öncesi laboratuar bulgularını değerlendirir. Bir önceki tedavinin toksisitelerini değerlendirir (infeksiyon, nötropeni, stomatit vb). 
• Kemoterapi/biyoterapinin güvenli uygulanmasını sağlar. h) Bilgilendirilmiş onayın alınıp alınmadığının kontrol eder. 
• Periferal IV ya da santral venöz kateterler, port kateter uygulamalarını izler (infüzyon hızı ve infiltrasyon bulguları yönünden). 
• İnfüzyon tamamlandıktan sonra iğnenin çıkarılması, santral ya da port kateteri uygun miktarda serum fizyolojik ile yıkadıktan sonra tedaviyi sonlandırır. 
• İnfüzyon süresince hastayı ekstravazasyon, anaflaksi, hipotansiyon, hipertansiyon, yüksek ateş, bronkospazm, larengospazm vb. yönünden gözler, girişimde bulunur ve kayıt tutar. 
• Birey ve/veya ailenin girişimlere yanıtını ve hedeflenen sonuca ulaşılıp ulaşılmadığını sistematik olarak değerlendirir.
• Bireye tedaviye bağlı oluşabilecek yan etkilerle (bulantı-kusma, diyare, konstipasyon, stomatit, yorgunluk vb.) baş etme yöntemlerini anlatır. Tedavi süresince dikkat etmesi gereken konularda hastayı uyarır, bilgilendirir.